Transport XI: De CVOO-kinderen

21 september 1942, Antwerpen: Razzia in weeshuizen van de Commissie voor Openbare Onderstand (CVOO). De Sipo–SD neemt 41 “verlaten” Joodse kinderen mee.

21 september 1942. De Sicherheitspolizei valt binnen in drie Antwerpse weeshuizen: het Jongenshuis, het Meisjeshuis en de Pennsylvania Foundation. Deze instellingen staan onder toezicht van de Commissie voor Openbare Onderstand (CVOO), vandaag het OCMW. Honderden weeskinderen worden er opgevangen. Sinds de razzia’s in Antwerpen in Augustus 1942 verblijven in de drie tehuizen ook enkele tientallen Joodse kinderen.

Sommige van die Joodse kinderen werden alleen aangetroffen na de “verdwijning” van hun vader en moeder. Zo werden de ouders van Maurice Pfefer, Wolf Pfefer en Ruchla Zalcberg, tijdens de eerste razzia in Antwerpen (nacht van 15 op 16 augustus 1942) opgepakt. Hun vijfjarige zoontje bleef alleen achter. De Antwerpse politie zoekt tevergeefs naar familieleden die voor het jongetje kunnen zorgen. Op 22 augustus 1942 wordt Maurice Pfefer overgedragen aan de zorg van de CVOO.

De ouders van andere Joodse kinderen in de CVOO-tehuizen zijn gehospitaliseerd of werden als dwangarbeider naar Noord-Frankrijk gevoerd. Eva Gnieslaw (14 jaar) en haar broertjes Samuel (12 jaar) en Harry (11 jaar) worden op 14 september 1942 bij de CVOO geplaatst nadat hun moeder Sara Tuch is opgenomen in het ziekenhuis. Vader Lajzer Gnieslaw werd eerder al afgevoerd naar Noord-Frankrijk om er als dwangarbeider voor Organisation Todt te werken, het Duitse bedrijf dat de Atlantische Muur bouwt.

Tenslotte verblijven er ook Joodse kinderen in de CVOO-tehuizen die door onbekenden initieel aan Joodse instanties werden overgedragen. Deze niet-Joodse buren of bekenden weten vaak niet wat met de kinderen te doen die door hun Joodse ouders aan hen zijn toevertrouwd, of zijn bang voor represailles van de Duitsers. Zo brengt op 18 september 1942 een niet-geïdentificeerde jongeman drie Joodse kinderen naar de kantoren van de Joodse Centrale in Antwerpen. De negenjarige Isaac Zielonczyk maakt deel uit van het groepje en wordt door de Joodse Centrale overgedragen aan de zorg van de CVOO.

De Sipo-SD arresteert tijdens de razzia in de CVOO-huizen 41 kinderen. Deze jongens en meisjes, allen tussen de 5 en 15 jaar oud, worden “opgeëist” en naar de Dossinkazerne gevoerd. Zonder begeleiding, verward en angstig, komen zij op 21 september 1942 aan in het verzamelkamp in Mechelen. Hun namen worden meteen toegevoegd aan de deportatielijst van transport XI onder de nummers 1334 tot 1378.

Het konvooi verlaat de Dossinkazerne vijf dagen later, op 26 september 1942, en komt op 28 september 1942 in Auschwitz-Birkenau aan. De kinderen maken geen schijn van kans. De volledige groep wordt na aankomst meteen naar de gaskamer gestuurd. 41 kinderen worden in hun eentje de dood ingestuurd. De herdenkingsmuur in Kazerne Dossin bevat slechts 11 foto’s van deze kinderen.

Van de anderen is enkel hun naam bekend:

In totaal heeft Transport XI 468 kinderen naar hun moordenaars gebracht.