Friedrich Markus

Een Joodse familie uit de wijk Leopoldstadt in Wenen in de jaren 1930. Adolf Mendelsohn was de broer van mijn grootmoeder, Jetty Katz Mendelsohn Bock. Het is het verhaal van een familie op de vlucht voor de Nazi’s.

Hoewel Friedrich Markus op 23 juli 1902 in Wenen werd geboren, werd hij vanwege zijn Turkse afkomst als “statenloos” beschouwd. Zijn laatste adres was 3 Adamsgasse 28, Wenen. Hij was fotograaf, filmoperateur en automobilist. Hij werkte 10 jaar in Wenen als vertegenwoordiger voor het Duitse chocoladebedrijf Stollwerck. Hij werd ontslagen na de Anschluss in maart 1938. Hij was van plan Oostenrijk te verlaten met de familie Adolf Mendelsohn en zou later in België trouwen met Adolf Mendelsohns dochter Alice. Hij en Alice Mendelsohn waren de eersten die in september 1938 vertrokken en kwamen illegaal België binnen.  De ouders van Alice, Adolf en Elsa Mendelsohn zouden in december 1938 volgen.

 

De twee families bleven in België tot de Duitse invasie in mei 1940. Enige tijd daarna vluchtten beide families naar de zuidelijke onbezette zone van Vichy Frankrijk. In 1941 kwamen Friedrich en zijn vrouw Alice aan in het toen door Italië bezette Nice.  Zijn zoon Pierre en dochter Yvette werden daar geboren.  In september 1942 werden Alice’s ouders vermoord in Auschwitz.

 

Nadat Italië in september 1943 een wapenstilstand met de geallieerden tekende, vielen de Duitsers onmiddellijk Nice binnen en begonnen alle Joden te deporteren. Nice was onder Italiaanse bezetting en Italië voerde geen anti-Joodse wetten in. Friedrich werd op 22 september 1943 gearresteerd en vanuit Drancy naar Auschwitz getransporteerd. Zijn vrouw Alice en twee kleine kinderen bleven achter zonder man, vader of bescherming.

Na bijna 2 maanden in Auschwitz-Birkenau werd Friedrich in november 1943 naar Kamp Gusen gestuurd, een subkamp van Mauthausen in Oostenrijk.  Gedurende 18 maanden, van november 1943 tot april 1945, was hij dwangarbeider voor Messerschmidt GmbH, de Duitse vliegtuigbouwer.

Tijdens zijn verblijf in Gusen werden zijn vrouw en kinderen in maart 1944 in Auschwitz vermoord.

In maart 1945 werd Friedrich naar kamp Gröditz gestuurd, een subkamp van kamp Flossenbürg in Beieren. Daar werd hij ingezet als slavenarbeider bij de bouw van luchtafweergeschut voor de Mitteldeutsche Stahlwerke.  Slechts een maand later, in april 1945 werd het kamp bevrijd. Hoe Friedrich is omgekomen, is onbekend.

Friedrich was 43 jaar oud toen hij stierf. Friedrich Markus moet een opmerkelijk sterke man geweest zijn. Hij overleefde lange tijd ondanks de verschrikkelijke omstandigheden opgelegd door de Nazi’s. Een maand later eindigde de Tweede Wereldoorlog in Europa,  op 8 mei 1945.

Voor een meer gedetailleerd verslag van zijn leven, zie de informatie over Alice Mendelsohn Markus.

Geoffrey Buck, Los Angeles.