Gezin Topor

De familie Topor: de ouders worden met 3 van hun 4 zonen naar Auschwitz-Birkenau gebracht. Slechts één van hen overleeft de deportatie.

Abram Topor, een immigrant van Russische origine, komt via Parijs in november 1926 in Antwerpen aan. Hij vestigt er zich in de Leeuwerikstraat 35 en gaat aan de slag als bakker. Zijn vrouw Chana Szerman en hun drie zonen Srul, Moszek en Szmul bevinden zich op dat moment nog in Przystyk in Polen. Abram werkt bij een Patisserie in de Leeuwerikstraat die gespecialiseerd is in gebakjes uit Krakau. Door dit vaste werk is hij uiteindelijk ook in staat om zijn gezin te laten overkomen in juni 1927.

De jongste telg van het gezin, Isidor, wordt in 1929 geboren in Antwerpen.

Van 1940 tot 1942 volgt de familie de anti-Joodse maatregelen van de bezetter strikt op: ze schrijft zich in bij het Jodenregister, wordt lid van de Vereniging van Joden in België en draagt de gele davidster, zoals voorgeschreven.

Zomer 1942 : Szmul Topor draagt de gele davidster – Keyserlei, Antwerpen.
© KD-Fonds Topor

Na het oproepingsbevel bieden Chana Szerman, Abram, Szmul en Isidor zich aan bij het verzamelkamp voor joden in de Dossinkazerne in Mechelen. Daar worden ze op 17 augustus ingeschreven op de deportatielijst van transport V onder de nummers 632, 633, 634 en 635.

Moszek Topor (Maurice) is op dat moment niet bij de rest van het gezin. Hij wordt drie dagen later gearresteerd en overgebracht naar de Dossinkazerne. Onder het nummer 864 wordt hij op hetzelfde transport als de rest van het gezin ingeschreven. Hij bevindt zich dus op dezelfde trein maar niet in dezelfde wagon als zijn familieleden.

Oudste zoon Srul meldt zich nooit aan en kan verder uit handen van de Nazi’s blijven.

Op 25 augustus 1942 brengt transport V 996 joden over naar het kamp Auschwitz-Birkenau. Bij aankomst worden er daarvan 781 rechtstreeks naar de gaskamers van Birkenau verwezen. Wat betreft Abram, zijn echtgenote Chana en hun jongste zoon (Isidor), is de transportlijst het laatste spoor van leven.  Slechts 215 van de gedeporteerden op transport V worden geschikt bevonden door de SS om te werken in het concentratiekamp of in een van de zusterkampen. Onder hen ook Szmul (Sam) en Moszek (Maurice). Ze krijgen respectievelijk de nummers 62.021 en 62.022 op hun arm getatoeëerd -een permanente manier om ze te identificeren. Moszek overleeft de ontberingen van het kamp echter niet.

Szmul overleeft Birkenau en ook de dodenmars richting Mauthausen, gevolgd door die richting Ebensee. Daar wordt hij uiteindelijk bevrijd door Amerikaanse troepen. Op 26 mei 1945 wordt hij naar België gerepatrieerd.

Szmul Topor blijft na de oorlog actief rond de herdenking van de Jodendeportatie in België. Hij is een van de drijvende krachten achter de Vereniging van oud-gedeporteerden van België en neemt deel aan talloze herdenkingen en initiatieven zoals de oprichting van het monument voor de Joodse martelaren in de Brusselse gemeente Anderlecht.